Đi tìm sự thật đằng sau sự biến dạng của Dải Ngân Hà

Anh Vũ - Thứ hai, 15/07/2024 10:38 (GMT+7)

Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra rằng Dải Ngân Hà của chúng ta bị biến dạng và có thể đó là kết quả của một vụ va chạm với thiên hà khác hàng tỉ năm trước.

Hình ảnh minh họa Dải Ngân Hà bị biến dạng, được bao quanh bởi quầng vật chất tối hơi dẹt. Ảnh: Chụp màn hình
Các nhà thiên văn học Trung Quốc đã đưa ra một phát hiện mới, cho thấy sự cong vênh trong đĩa xoắn ốc của Dải Ngân Hà đang tiến động lùi, tức là nó thay đổi vị trí theo thời gian dưới tác động của khối lượng vật chất tối khổng lồ bao quanh thiên hà.
Khoảng một phần ba trong số tất cả các thiên hà xoắn ốc có cấu trúc hình đĩa bị cong vênh rõ rệt, giống như một đĩa nhạc bị uốn cong. Nguyên nhân của hiện tượng này có thể là do một vụ va chạm với thiên hà khác trong quá khứ, nhưng cũng có thể do các tương tác với các thiên hà vệ tinh, từ trường giữa các thiên hà, hoặc sự rơi vào của các đám mây khí khổng lồ. Tuy nhiên, trong trường hợp của Dải Ngân Hà, tác nhân chính gây ra và duy trì sự cong vênh này là quầng vật chất tối bao quanh đĩa và tác dụng mô-men xoắn lên nó.
Sự cong vênh của Dải Ngân Hà không phải là một hiện tượng cố định mà nó đang tiến động lùi, tức là thay đổi vị trí theo thời gian so với trục quay của thiên hà. Điều này giống như hiện tượng con quay lắc lư khi quay.
Tuy nhiên, việc đo lường tốc độ tiến động này đã chứng tỏ là một thách thức lớn. Các ước tính trước đây dựa vào chuyển động thẳng đứng của các ngôi sao khổng lồ để tính toán tốc độ này nhưng không chính xác, dẫn đến những kết quả trái ngược với lý thuyết.
Nhóm các nhà thiên văn học do Yang Huang thuộc Viện Khoa học Trung Quốc dẫn đầu đã sử dụng một công cụ mới để đo chính xác tốc độ tiến động của sợi dọc bằng cách sử dụng các sao biến quang Cepheid.
Những ngôi sao này có chu kỳ dao động liên quan đến độ sáng thực chất của chúng, giúp tính toán chính xác khoảng cách từ chúng đến chúng ta. Điều này biến chúng thành những công cụ theo dõi tuyệt vời để lập bản đồ sợi dọc.
Sử dụng dữ liệu từ tàu vũ trụ đo thiên văn Gaia của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu, nhóm của Huang đã xác định được một mẫu gồm 2.613 sao biến quang Cepheid với nhiều độ tuổi khác nhau.
Qua việc nhóm các Cepheid theo độ tuổi và lập bản đồ chúng, nhóm nghiên cứu có thể chỉ ra hình dạng và vị trí của sợi dọc ở những thời điểm khác nhau trong suốt 200 triệu năm qua. Kết quả là, họ đã phát hiện ra rằng sợi dọc đang tiến động ngược dòng, với tốc độ 2km mỗi giây trên mỗi kiloparsec.
Hơn nữa, hình ảnh chuyển động cho thấy tốc độ tiến động giảm dần theo khoảng cách từ trung tâm thiên hà, điều này sẽ dẫn đến độ cong lớn hơn của đĩa theo thời gian. Các mô hình chỉ ra rằng sự giảm này là do quầng vật chất tối tạo ra mô-men xoắn có hình dạng dẹt.
Hình dạng của quầng vật chất tối rất quan trọng vì nó cung cấp dữ liệu giúp các nhà lý thuyết xây dựng mô hình để dự đoán vật chất tối được tạo thành từ đâu. Nó cũng đưa ra manh mối về lịch sử hình thành của Dải Ngân Hà và cách nó phát triển qua các vụ va chạm và tương tác với các thiên hà nhỏ hơn và các đám mây khí khác.
Bình luận:
Bạn nghĩ gì về nội dung này?
Bạn cần đăng nhập để gửi bình luận.
Gửi bình luận
Cùng chuyên mục
Tin nổi bật