Tân Tổng thống Iran khéo tránh lằn ranh đỏ: Dấu hiệu quan hệ với phương Tây sắp "biến đổi"?

Tân Tổng thống theo đường lối ôn hòa​

Trong vòng 2 cuộc bầu cử tổng thống Iran, ứng viên theo đuổi quan điểm cải cách Masoud Pezeshkian, người ủng hộ các chính sách ôn hòa trong nước và cải thiện quan hệ với phương Tây đã giành chiến thắng trước đối thủ theo đường lối cứng rắn, Bộ Nội vụ Iran tuyên bố. ngày 6/7.
Ông Pezeshkian, 69 tuổi, một bác sỹ phẫu thuật tim đã vượt qua ứng cử viên cứng rắn Saeed Jalili với tỷ lệ hơn 53% (16,3 triệu phiếu bầu) và mang lại cú sốc cho phe bảo thủ. Đây là chiến thắng lớn cho phe cải cách, vốn đã bị gạt ra khỏi chính trường Iran trong vài năm qua.
Người dân Iran đã đi bỏ phiếu với số lượng cao hơn so với các cuộc bầu cử trước. Theo WSJ, khi phải đối mặt với sự lựa chọn giữa một người cải cách thận trọng và một người theo đường lối bảo thủ cứng rắn, các cử tri tự do của Iran đã quyết định tham gia bỏ phiếu
Đã nhiều năm kể từ khi Iran cho phép một người mang quan điểm cải cách tranh cử tổng thống. Kết quả là dấu hiệu cho thấy áp lực mà các nhà cầm quyền của Iran phải chịu khi đất nước mệt mỏi với tình trạng suy thoái kinh tế.
Sinh ra ở thành phố phía Tây Mahabad, ông Pezeshkian tự nhận mình là một người có khả năng đoàn kết, có lòng cảm thông. Ông đã cam kết sẽ giải quyết những bức xúc của phong trào biểu tình đã làm đảo lộn đất nước vào năm 2022.

Dấu hiệu nới lỏng đối đầu với phương Tây?​

Chiến thắng của ông cũng có thể báo hiệu khả năng nới lỏng trạng thái đối đầu trong quan hệ của Iran với phương Tây, một tình thế mà đối thủ của ông đã cam kết sẽ tăng cường.
Tuy nhiên, ông Pezeshkian sẽ phải đối mặt với một trận chiến gian nan để tạo ra sự khác biệt trong một hệ thống bị áp đảo bởi các tổ chức bảo thủ từ bộ phận tư pháp, quân đội, cho tới các quan chức cao cấp.
Tham vọng của Pezeshkian về nới lỏng quy định trang phục và làm sống lại nền kinh tế thông qua một thỏa thuận hạt nhân có thể sẽ vấp phải với sự phủ quyết từ một quốc hội bảo thủ.
Đảm nhiệm cương vị Tổng thống, giờ đây, ông Pezeshkian sẽ phải bước vào một không gian chính trị tương đối hỗn loạn của Iran để quản lý một nền kinh tế đang chịu nhiều sức ép và một xã hội căng thẳng với tình trạng biểu tình bùng phát trong suốt thập kỷ qua.
Tân Tổng thống Iran đã cam kết sẽ nỗ lực để khôi phục một thỏa thuận năm 2015 – vốn được thiết lập trên cơ chế dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế để đổi lấy việc hạn chế chương trình hạt nhân của Iran, kiềm chế lực lượng cảnh sát đạo đức của nước này, và đứng lên chống lại việc hạn chế mạng Internet.
Mặc dù các quyết sách cuối cùng của đất nước vẫn nằm trong tay lãnh tụ tối cao Khamenei nhưng người giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống có thể uốn nắn chính sách đối ngoại của đất nước theo hướng đối đầu hay hợp tác cùng phương Tây.
Bản thân ông Pezeshkian đã cẩn thận tránh vượt qua các lằn ranh đỏ hiện tại. Ông không kêu gọi chấm dứt quy định bắt buộc về phục và đã xuất hiện tại các cuộc mít tinh cùng với con gái của mình với chiếc khăn trùm hijab.
Trong chiến dịch, ông cũng nhiệt tình cam kết trung thành đối với hệ thống chính trị. Ông từng mặc quân phục xanh của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo và ca ngợi chỉ huy Qassem Soleimani, người đã bị sát hại trong một cuộc tấn công của Mỹ hồi 2020.
"Sự linh hoạt của ông là lý do tại sao Pezeshkian có thể tồn tại và tiếp tục trong cuộc đua khi những người khác bị loại bỏ", Ali Vaez, giám đốc trung tâm nghiên cứu Crisis Group đặt tại Brussels (Bỉ) nhận định.
Theo WSJ, cách tiếp cận của Pezeshkian đã tạo được tiếng vang trong các khu vực là thành trì của cuộc biểu tình năm 2022—thủ đô Tehran và các khu vực ngoại ô có người thiểu số sinh sống.
Một số cử tri cho biết, họ quyết định bỏ phiếu để tránh để ứng viên có quan điểm cứng rắn Jalili không thể giành chiến thắng.
Tân Tổng thống Masoud Pezeshkian kế nhiệm Tổng thống bảo thủ Ebrahim Raisi, người đã qua đời trong một vụ tai nạn trực thăng hồi tháng Năm.